Kraljevo
Geografske koordinate Kraljeva : 43ᵒ 43′ geografske širine i 20ᵒ 41′ geografske dužine
Geografija Kraljeva
Kraljevo je grad centralne Srbije, smešten uz gornji tok reke Ibar i deo srednjeg toka Zapadne Morave. Kraljevo je svojevrsna raskrsnica vodenih i kopnenih puteva centralne Srbije. Zapadno Moravska oblast čiji je Kraljevo deo, pružila mu je mnoge prirodne i privredne mogućnosti od vitalnog značaja za razvoj grada. Okolne kotlinske ravni i doline su izuzetno plodne i pogodne za ratarsku, livadsko – stočarsku i povrtarsku proizvodnju. Okolna brda i pobrđa prekrivena su gustim šumama i pogodna su za planinsko stočarstvo. Kraj je bogat i nalazištima ruda, hidroenergetskim potencijalom, a burna istorija čitavog tog podneblja izvor je mnogih turističkih atrakcija.
Ušuškan između planinskih masiva Starog Vlaha, Šumadije i Kopaonika, Kraljevo je grad izgrađen na jednoj od najvažnijih saobraćajnih raskrsnica centralne Srbije. Od glavnog grada Srbije, Beograda, Kraljevo je udaljeno 180 km, a osim sa Beogradom, Kraljevo je saobraćajnicama odlično povezano sa svim većim gradovima Srbije.
Prosečna nadmorska visina Kraljeva iznosi 206 m.
Klima Kraljeva
Kraljevo odlikuje umerena kontinentalna klima, a zahvljujući geografskom položaju i blagim mikroklimatskim posebnostima, Kraljevo beleži visoku prosečnu godišnju insolaciju od 5.5 sunčanih sati dnevno. Srednja godišnja temperatura iznosi 11 ᵒC, letnja prosečna temperatura je 22ᵒC, a zimska 0ᵒC.
Kraljevo je podložno jakim vetrovima, konkretno košavi, koja je karakteristična za kasnu jesen, zimski period i rano proleće. Tokom ostatka godine uobičajeni su blagi zapadni i severozapadni vetrovi.
Stanovništvo
Prema popisu iz 2002. godine u Kraljevu živi 121.707 stanovnika. Grad je organizovan u ukupno 92 naseljena mesta.
Istorija Kraljeva
Pre nego što se za naselje na obali Ibra ustalilo današnje ime – Kraljevo, ono je dugo lutalo i menjalo nazive. Prvi njegov pomen je iz 1476. godine kada je zabeležen kao Rudo Polje, da bi do 1540. godine u upotrebi bila dva imena: Rodopolje i Karanovac.
Kada je 1882. godine novopečeni kralj Milan Obrenović, posetio Karanovac, na zahtev građana, Karanovac je ime promenio u Kraljevo. Toliko je jak uticaj na tadašnje Karanovčane imala činjenica da se Srbija konačno oslobodila Turaka i postala međunarodno priznata kraljevina, kao i to što je novi kralj posetio ovaj grad. U periodu između 1949 i 1955. godine Kraljevo još jednom menja ime, ovoga puta u Rankovićevo. Naziv „Kraljevo“ ponovo stupa na snagu 1955. godine i od tada je zadržano bez naknadnih izmena.
Pogodna geografska lokacija Kraljeva, oduvek je bila privlačna ljudima, o čemu direktno svedoče, brojni arheološki nalazi. Praistorija je ostavila svoj trag na teritoriji ovog grada, baš kao što su to učinili Rimljani i Vizantija. Iz vremena Vizantije datira i najstariji pomen naselja u današnjem kraljevačkom kraju. U pitanju je Janok, koji Vizantinci pominju kao gusto naseljeno mesto, verovatno jugozapadno od Kraljeva, moguće na području današnjeg Konareva.
Celo ovo područje bilo je sastavni deo srpske teritorije, još od nastanka srpske države, što znači da ovi krajevi današnje centralne Srbije, čuvaju najstariju srpsku istoriju uključujući i njene materijalne ostatke i preživele manastire.
Tako je u ovom kraju, u poslednjem periodu 12. veka podignut manastir Studenica, zadužbina rodonačelnika dinastije Nemanjić, Stefana Nemanje. Početkom 13-og veka podignut je i manstir Žiča, koji je od velikog značaja za srpsku istoriju. U Žiči je krunisan prvi srpski kralj, sin Stefana Nemanje, Stefan Prvovenčani (1217), a od 1219. godine manastir Žiča postao je sedište autohtone srpske crkve, kao i prvog srpskog arhiepiskopa – Svetog Save.
Za Karanovac je preloman istorijski momenat došao 1718. godine potpisivanjem Požarevačkog mira. Tada je austrijsko – turska granica uspostavljena duž toka Zapadne Morave, a odmah potom usledio je ubrzani razvoj Karanovca, koji postaje aktivan u trgovini i razvija zanatstvo, u čemu mu je od izuzetne koristi bila novostečena administrativno upravna uloga.
Sledeći, 19-ti vek, doneo je drastične promene u području cele današnje Srbije, pa tako i Karanovca. Dva velika ustanka i ceo vek borbe, kako one oružjem tako i političke, sa Turcima konačno su rezultirali slobodnom i nezavisnom Srbijom.
Karanovac stasava u značajan srpski grad. Laza Zuban 1832. godine , izrađuje prvi urbanistički plan Karanovca čije sprovođenje u delo počinje 1836. godine. Tada grad dobija tri glavna sokaka, a do kraja 19-og veka prosečeni su mnogi novi sokaci, što je uslovilo stvaranje dosta komplesnije mreže ulica, čija se osnova zadržala do danas: svi sokaci polaze od centralnog kružnog trga u četiri pravca, a sa drugim ulicama pravilno se ukrštaju.
Turizam u Kraljevu
Burna i bogata istorija ne samo Kraljeva, već i cele njegove okoline, istorija nagomilana još iz vremena praistorije, učinila je ovo podneblje svojevrsnim „muzejom“ na otvorenom. U kombinaciji sa brojnim prirodnim lepotama i potencijalima, kao i bogatim turističkim sadržajem samog Kraljeva, grad i njegova okolina obiluju turističkim atrakcijama interesantnim ljudima sa različitim interesovanjima.
Blizina brojnih i izuzetno starih manastira, koji su igrali značajnu ulogu u najstarijem periodu srpske države, planinsko okruženje, među kojima su najbliže te stoga i najdominantnije planine Goč i Stolovi, termalni i termomineralni izvori u Mataruškoj I Bogutovačkoj Banji, reke Ibar, Zapadna Morava i Ribnica, blizina razvijenih turističkih centara, Vrnjačke Banje i Kopaonika, kao i dobre i razvijene saobraćajne veze, predstvljaju značajne turističke potencijale Kraljeva.
Bogat kulturni život Kraljeva, obeležen je kulturnim manifestacijama koje se smenjuju tokom cele godine. Neki od važnijih su „Dani jorgovana“, „Narcisu u pohode“, „Srebrni kazan“, auto – moto trke, veseli spust splavovima i čamcima niz brzake i bukove reke Ibar i dr.
Kao gostu Vrnjačke Banje, toplo Vam preporučujemo obilazak ovog značajnog srpskog grada. Svejedno je da li planirate posetu kraljevačkoj „Pasuljijadi“ ili možda „Projadi“, „Danima meda“, auto – moto trkama, ili ste zainteresovani za festival alternativnih umetnosti, Džez festival ili likovnu koloniju, svratite do Kraljeva pa makar i da samo prošetate njegovim živopisnim ulicama.
U samom Kraljevu ne propustite brojne trgove (Trg srpskih ratnika, Trg Svetog Save, Trg Jovana Sarića..), u gradskom parku odmah pored muzeja galeriju „Krajputaša“, odvojite vreme da prošetate pored prizemnih porodičnih kuća upečatljive arhitekture, karakteristične za srpske čaršije 19 – og i 20 -og veka. Mnoge od tih kuća, danas su objekti u službi samog grada, poput Gospodar Vasinog konaka ( iz 1830. godine) i Okružnog načelstva (1870), Gimnazije (1873) i dr. Na posletku imajte u vidu dok prolazite kroz pešačku zonu uokvirenu lipama, da kada dođe jun, cela ulica mišriše na njihove procvetale krošnje. I svakako dok šetate ulicama Kraljeva znajte da je urbanistički plan Kraljeva , proglašen za jedan od najboljih u Srbiji, zbog već pomenutog ortogonalnog rasporeda sokaka.
Čitavo područje na kojem se nalaze Kraljevo i Vrnjačka Banja, živopisno je u svojim prirodnim lepotama i bogato kulturno istorijskim nasleđem, a obilazak velikih gradova, koji okružuju Vrnjačku Banju, pogotovo ako ih nikada ranije niste posetili, prosto je jedan izbor koji će Vam ulepšati dan i obogatiti sećanja iz centralne Srbije.