Geografske koordinate Kruševca: 43ᵒ 58′ severno i 21ᵒ 32′ istočno
Grad Krušavac prostire se na teritoriji od 854 km², obuhvatajući pritom 101 naselje sa ukupno 127.429 stanovnika, prema popisu iz 2011. godine. Urbano gradsko jezgro opštine broji oko 65.000 stanovnika.
Kruševac je stari srpski grad, duge i bogate istorije, nekadašnja srpska prestonica, koja je izrasla u značajan moderni grad današnjice. Od izuzetne je važnosti kako za ceo rasinski okrug, čiji je administrativni, ekonomski , kulturni i obrazovni centar, tako i za celu Srbiju.
Geografija
Kao grad centralne Srbije, Kruševac zahvata najjužniji krak panonskog basena i pripanonske Srbije. Ušuškan je u plodnim dolinama Zapadne Morave, Rasine, Pepeljuše i Ribarske reke i okružen vrhovima Jastrebca, Kopaonika, Željina i padinama Mojsinjskih ogranaka Gledićkih planina.
Područje Kruševca je, stoga, pretežno brdovito, mestimično ispresecano manjim nizijama formiranim u rečnim dolinama.
Prosečna nadmorska visina Kruševca iznosi 300 metara, a prosečna godišnja temperatura je 11 ᵒC.
Jedna od specifičnosti Kruševca je činjenica da je oko 35% ukupne površine opštine pod šumama, uglavnom rasprostranjenim na Jastrebcu, najšumovitijoj balkanskoj planini.
Još jedan od kruševačkih prirodnih resursa su i izvori mineralnih i geotermalnih voda (Bela voda, Lomnica, Ribarska Banja, Žabare i Čitluk).
Istorija Kruševca
Kruševac je podignut 1371. godine. Kao svoju prestonicu izgradio ga je knez Lazar, a prvi pisani trag o Kruševcu je iz 1387. godine, kada Knez Lazar svojom poveljom, donetom u Kruševcu , potvrđuje Dubrovčanima ranije trgovačke privilegije. Od tada grad raste i razvija se, postajući kulturni i privredni centar Srbije.
Kada je u pitanju ime Kruševca, legenda kaže da je imenovan po kamenu od kojeg je najvećim delom i izgrađen – krušcu – oblom rečnom kamenu.
Nakon 1389. godine i kosovskog boja, Kruševac nastavlja da bude prestonica, ali vazalne Srbije, kojom isprva upravlja knjeginja MIlica, a potom i, njen i Lazarev sin, despot Stefan Lazarević. On prestonicu Srbije po prvi put seli u Beograd, što Turci vide kao odličnu šansu za zauzimanje Kruševca. Iako su više puta pokušavali za života Stefana Lazarevića, bivšu prestonicu uspeli su da zauzmu tek nakon njegove smrti 1427. godine. Srbi su uspeli da Kruševac povrate, pa je od 1444. godine grad u rukama Đurđa Brankovića. Ipak, u ovom vremenu kada su Turci i Srbi naizmenično jedni drugima zadavali udarce, Kruševac je još jednom izgubljen, ovog puta na više vekova 1454. godine. Iako su ga tri puta gubili, od čega dva puta u 18-om veku, on je suštinski ostao u turskom posedu sve do 1833. godine kada je konačno oslobođen. U tom međuperiodu, turske vlasti nad Kruševcom, on je imao turski naziv – Aladža Hisar, što u prevodu znači „Šareni grad“.
Nakon oslobođenja Kruševca, njegov nagli razvoj učinio ga je jednim od najznačjanijih srpskih gradova i najvećih regionalnih centara tadašnje Srbije.
Šta posetiti?
Kao što je to obično slučaj kada su u pitanju gradovi duge istorijske tradicije i Kruševac je bogat mnogim detaljima, koji kada se spoje u celinu kreiraju jedan interesantan i posete vredan grad.
Ako se pitate zašto bi trebalo izdvojiti dan tokom boravka u Vrnjačkoj Banji i otići u posetu Kruševcu, mi ćemo Vam pomoći da dođete do nekoliko odgovora.
Pre svega preporučićemo Vam Lazarev grad, tj. prvi Kruševac ikada napravljen. Prestonica kneza Lazara, podignuta 1371. godine ostavila je za sobom više objekata vrednih divljenja među kojima se možda najviše ističe crkva Lazarica. Samo utvrđenje je dimenzija 300×200 m (mereno po osama), a građeno je po uzoru na vizantijsku i srpsku odbrambenu arhitekturu iz istog i nešto ranijeg perioda.
Crkva Lazarica, sastavni deo arheološkog parka „Lazarev grad“, podignuta je ili 1375. ili 1376. godine, u čast prvorođenog Lazarevog sina, naslednika njegovog prestola, despota Stefana Lazarevića.
Lazarica se smatra jednim od najlepših predstavnika moravske arhitekture i proglašena je spomenikom kulture od izuzetnog značaja.
U neposrednoj blizini arheološkog parka „Lazarev grad“, nalazi se i galerija sa stalnom postavkom slikara Milića od Mačve. Ovaj akademski slikar jedan je od najcenjenijih kada je u pitanju srpsko moderno slikarstvo, a Kruševcu je krajem 2000. godine poklonio legat sa preko 120 slika. Ove slike tematski oslikavaju srpsku istoriju, polazeći od Nemanjića i završavajući modernom erom, a najobilniji deo postavke bavi se kosovskim bojem.
Jedan od najstarijih kruševačkih objekata je Kuća Simića, za koju se sa sigurnošću zna da je podignuta pre 1833. godine, i to verovatno krajem 18. veka. Osim arhitektonske vrednosti, kuća poseduje i veliku kulturno istroijsku vrednost. Jedan od najinteresantnijih podataka, vezan ih za Kuću Simića, je da ju je na poklon od svog kuma Miloša Obrenovića dobio Stojan Simić, prvi starešina tek oslobođenog Kruševca. Kasnije 1835. godine, upravo u ovoj kući sastali su se zaverenici koji su podigli Miletinu bunu, bunu koja je ograničila vlast kneza Miloša Obrenovića. Danas je kuća Simića ogranak kruševačkog muzeja.
Kao gost Kruševca ne bi trebalo da propustite ni spomen park „Slobodište“, koji se nalazi na južnoj gradskoj periferiji, potom spomenik „Majke Srbije i majke Grčke“, kao i omiljeno sastajalište Kruševljana – Trg fontanu.
U neposrednoj blizini Vrnjačke Banje, očekuje Vas Kruševac, grad koji nekada bio Lazareva prestonica i čija je istorija ispujena usponima i padovima, borbama i pričama, Šareni grad, kako su ga Osmanlije zvale i jedan od najvećih i najlepših srpskih gradova.